Basisvaardigheden: waar begin ik?

Lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden noemen we basisvaardigheden. Heb ik klanten of medewerkers die moeite hebben met taal? Of met rekenen en digitale vaardigheden? En wat zou ik daar als werkgever aan kunnen doen? Het hebben van goede basisvaardigheden is belangrijk. Klanten hebben ze nodig om brieven te begrijpen. Werknemers gebruiken ze om veilig te kunnen werken en om zich een leven lang te ontwikkelen.

Wil je aandacht vragen voor basisvaardigheden bij jou op de werkvloer? Wil je aandacht vragen voor taal, beter leren lezen of schrijven bij jouw medewerkers of toegankelijker communiceren zodat al jouw werknemers of klanten je boodschap begrijpen? Wil je werknemers een cursus aanbieden? Voor al deze vragen ontwikkelde het Expertisepunt Basisvaardigheden deze toolkit. We geven antwoord op de volgende vragen:

• Speelt dit in mijn bedrijf? We maken je bewust van hoe belangrijk basisvaardigheden zoals lezen, schrijven, rekenen en omgaan met de computer zijn in vrijwel iedere werkomgeving. We helpen je in kaart te brengen of beperkte basisvaardigheden bij jou op de werkvloer spelen. We laten je zien wat daarvan de gevolgen zijn. 
   
• Hoe communiceer ik duidelijk? We helpen je jouw brieven, website en werkinstructies zo te schrijven dat iedereen ze kan begrijpen. Ook jouw klanten én werknemers die moeite hebben met lezen of digitale taken.
   
• Moeite met lezen en schrijven, hoe maak ik het bespreekbaar? In een aantal video’s kan je zien wat signalen zijn van beperkte basisvaardigheden bij klanten én werknemers. We helpen je met het voeren van het gesprek. En we laten je zien welke hulp er voor hen is in jouw eigen regio. 
   
• Hoe organiseer ik scholing? We helpen je graag op weg met het opzetten van scholing op de werkvloer. Zo kan iedereen zijn certificaten halen, zich ontwikkelen en misschien zelfs doorgroeien naar een betere functie binnen jouw bedrijf.
   
• Hoe pakken andere werkgevers het aan? Hoe zorg ik ervoor dat mijn werknemers zich een leven lang ontwikkelen? Welke goede voorbeelden zijn er al? Hier vind je inspirerende voorbeelden.

Meer cijfers

Wil je hier meer over weten? Bekijk dan de kennisbladen met feiten en cijfers. Download ook de infographic van het Expertisepunt Basisvaardigheden over de totstandkoming van deze toolkit.

Speelt het bij mij?

Twijfel je of moeite met lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden bij jou op de werkvloer speelt? Doe een van de twee onderstaande tests.

Aan de slag!

Na deze eerste stappen wil je misschien verder aan de slag. Met de inspiratiekaart Lekker Duidelijk Doen helpen we je op weg met wat eerste tips. Of download de korte checklist. Daarin lees zie je welke volgende stappen je nog kunt zetten. Aan de slag? Download dan het plan van aanpak.

Vragen over een van deze materialen? Neem dan contact op met de Vraagbaak van het Expertisepunt Basisvaardigheden.

Anderen inspireren?

Je hebt je eerste stappen gezet. Je ziet dat beperkte basisvaardigheden ook belangrijk zijn voor andere afdelingen zoals HR of Communicatie. Hoe inspireer je hen om ook met dit onderwerp aan de slag te gaan?  

Daarvoor kun je feiten en cijfers gebruiken die laten zien hoe groot het probleem is binnen jouw bedrijf. In het rapport Spreiding van laaggeletterdheid kan je lezen in welke beroepsgroepen laaggeletterdheid het meeste voorkomt.  

Je hebt misschien ook argumenten nodig die laten zien dat investeren in basisvaardigheden loont. Je kunt filmmateriaal gebruiken dat de doelgroep echt een gezicht geeft. Al deze informatie vind je hieronder. 

Wat werkt in de praktijk?

Ben je nieuwsgierig wat andere werkgevers doen? Bekijk onderzoeken van de gemeenten Rotterdam of Amsterdam die je meer vertellen over de ervaringen van andere werkgevers.

Stichting Lezen en Schrijven doet samen met de Universiteit Utrecht onderzoek naar hoe werkgevers het beste geactiveerd kunnen worden om laaggeletterdheid aan te pakken. En welke activiteiten daarbij het meest succesvol zijn. Wil je met jouw bedrijf meedoen aan dit onderzoek omdat je benieuwd bent naar de uitkomsten? Neem dan contact op met het Expertisepunt Basisvaardigheden.

Tips voor eenvoudige communicatie

Zoek je naar tips bij het schrijven van eenvoudige brieven aan klanten of het maken van goede werkinstructies voor jouw werknemers? Hieronder vind je de inspiratiekaarten Lekker Duidelijk. Ze helpen je met het het voeren van goede gesprekken en het maken van begrijpelijke brieven. Je vindt er ook tips voor de inrichting van jouw werkvloer.

Optimaal Digitaal heeft daarnaast van alles verzameld rond een goede inrichting en vormgeving van jouw website. Bekijk hun tipkaarten.

Werken met persona`s

Ben je een product aan het ontwikkelen? En is het niet mogelijk om bij elke stap de doelgroep te betrekken? Door tijd of geld? Dan kunnen deze persona`s je helpen om je toch in te leven in de doelgroep én haar gebruikerservaringen. 

Werken met beeld

In sommige gevallen zijn zelfs woorden nog te moeilijk. Zeker als we te maken hebben met anderstaligen die pas net onze taal leren spreken. Dan is de inzet van beeld extra belangrijk. Gebruik 'de baliekaarten' in de dienstverlening. Dat zijn letterlijk kaarten die je op je eigen balie kunt leggen. Ze helpen je om de belangrijkste gegevens van een klant naar boven te halen. Of bekijk de voorbeelden van bedrijven waar beeld de oplossing bleek voor het overbrengen van hun boodschap. 

Wat doen anderen?

Hieronder vind je een aantal goede voorbeelden van eenvoudige communcatie bij andere organisaties. Elk met zijn eigen aanpak.

• Gebruikers Centraal helpt een heel aantal gemeenten met het ontwerpen van hun eigen beeldbrieven. Met foto's van de belangrijkste documenten in een brief weet een klant precies wat hij moet meenemen naar zijn gesprek.
• Radar ontwikkelde een sticker die mensen met beperkte basisvaardigheden helpt om op eenvoudige wijze feedback te geven op moeilijke brieven.
• Steffie legt eenvoudig in beeld en geluid uit hoe je nieuwe dingen doet zoals het opladen van je OV-chipkaart.
• Procreate helpt organisaties om Huh? zeggen heel normaal te maken. Beperkte basisvaardigheden los je niet alleen op met begrijpelijke brieven. Soms is er meer nodig zoals een verandering in een proces of de cultuur van een bedrijf.

Hoe bespreek ik beperkte basisvaardigheden?

Je herkent de signalen. Nu wil je ze ook bespreken. Maar hoe doe je dat? Daarvoor hebben zijn er een aantal trainingen ontwikkeld.

• Een workshop met elementen van Motiverende Gespreksvoering helpt je om het onderwerp snel op tafel te krijgen.
• Ga aan de slag met een trainingsacteur van Hetsen & Visschers training en acteursbureau. Leer zo de belangrijkste verbale en non-verbale signalen herkennen en laat oefenen met het vinden van de beste gesprekszinnen. 
• In de trainingen met virtual reality kun je veilig oefenen in een digitale omgeving voordat het gesprek in het echt plaatsvindt. 

Wat past er bij jouw organisatie?

Hoe screen ik op beperkte basisvaardigheden?

Wil je nog een stap verder en echt polsen bij klanten of werknemers of ze moeite hebben met hun basisvaardigheden? Dan zijn er verschillende mogelijkheden.

• Zo is er het Gesprekkompas waarin een heel aantal voorbeeldvragen staan die je makkelijk in  bestaande gesprekken kan invoegen. Deze vragen in de juiste context polsen of iemand echt moeite heeft met zijn basisvaardigheden.
• Heb je duidelijker bewijs nodig? Dan helpen deze Taalverkenners op papier. In enkele minuten geven ze een indicatie van iemands leesvaardigheden. 
• Met de digitale Basismeters onderzoek je binnen een kwartier of iemand goed kan lezen, rekenen of computeren.

Waar vind ik scholing?

Je hebt de signalen van beperkte basisvaardigheden met een klant of werknemer besproken. Nu wil je hem ook graag wat aanbieden. Via het telefoonnummer 0800 - 023 44 44 en de website www.ikwilleren.nl kan een klant of werknemer zich aanmelden voor scholingsaanbod bij hem of haar in de buurt. Wil iemand graag oefenen met een vrijwilliger? Of toch liever in een klas? Ook als volwassene zijn er veel laagdrempelige mogelijkheden om je basisvaardigheden verbeteren! 

Werken met taalbuddies

Als je met taalbuddies wilt werken zijn er verschillende materialen gemaakt die daarbij kunnen helpen. Ze zijn vaak speciaal gemaakt voor vrijwilligers waardoor ze voor iedereen makkelijk te gebruiken zijn. Ook als je geen ervaring hebt met lesgeven.

Ze helpen om iemand zelfredzamer te maken. We hebben materialen rond gezondheid, geldzaken, werknemersvaardigheden en empowerment. Voor een aantal sectoren en certificaten zoals VCA hebben we zelfs materiaal op maat.

Oefenen met woordenschat

De VaktaalApp en Woordkaarten zijn materialen die op een leuke manier helpen je woordenschat te vergroten. De woordkaarten kun je op allerlei manieren gebruiken; in de kantine, als aanvulling op een training of in de les. Stichting Lezen en Schrijven heeft ze voor verschillende sectoren al uitgewerkt zoals de schoonmaak. De logistiek, de bouw en de groen komen eraan. 

Digitaal oefenen met vaardigheden

Je kunt ook digitaal oefenen met basisvaardigheden. Op Oefenen.nl kan iemand zelfstandig aan de slag met zijn basisvaardigheden. Voor werknemers in de SW-branche ontwikkelde SBCM een Werkportal met modules rond de belangrijkste werknemersvaardigheden. Bij JobOn leren 50-plussers hun digitale vaardigheden verbeteren. Bij Beter spellen en rekenen verbeteren gevorderderde leerders hun grammatica en rekenen. Zeer handig voor medewerkers bij een klantenservice. 

Op papier oefenen met vaardigheden

Taal op de werkvloer? De financiële mogelijkheden 

Scholing kun je organiseren vanuit persoonlijk opleidingbudget, het O&O-fonds een Social Return On Investment verplichting of vanuit subsidsie. Er zijn verschillende subsidies die je kunnen helpen. We zetten de belangrijkste hieronder voor je op een rij.

Hoe kies je de juiste taalaanbieder?

Het is niet eenvoudig om een goede aanbieder te vinden. Er is veel keus. Maar welke is echt goed? Waar let je op? Wat vraag je in de offerte? Hoe vergelijk je ze op een eerlijke manier met elkaar? En zorg je dat er geleverd wordt wat er beloofd is? Daarvoor hebben we verschillende middelen ontwikkeld. Lees hier hoe we je kunnen helpen.

Sparren met andere werkgevers

Wil je jouw ervaringen graag delen of leren van andere werkgevers? Dan kan je hiervoor aansluiten bij het Taalakkoord Werkgevers. Hierdoor kan je lokaal sparren met organisaties in jouw eigen regio of landelijk met organisaties uit dezelfde branche.

Sommige gemeenten zijn zelf ook erg actief. Zo heeft Amsterdam bijvoorbeeld een speciaal taalconvenant gesloten. Tilburg maakt het investeren in basisvaardigheden onderdeel van haar afspraken met alle subsidierelaties. Dordrecht meldt zich zelf aan bij het Taalakkoord als werkgever. Investeren in basisvaardigheden wordt steeds gewoner. Wat doet jouw gemeente?

Goede voorbeelden

Meer inspiratie nodig? Kijk hier nog even rond. We hebben voorbeelden uit het land voor je verzameld. We vernieuwen deze regelmatig.