Voor wie het lezen van een brief van school of werk, een doorverwijsbrief van de dokter of een rekening al veel inspanning kost. Vandaag, op de Wereldwijde dag van de Alfabetisering staan we stil bij het feit dat 2,5 miljoen mensen in Nederland moeite hebben met lezen en schrijven. Dat is een zaak van ons allemaal, maar de vrijblijvendheid moet er wel af. Want het aantal laaggeletterden in Nederland neemt nog steeds toe, ook omdat er veel jongeren met een taalachterstand de arbeidsmarkt opkomen. De urgentie is er, maar er moet ook voldoende ambitie zijn om deze zorgelijke trend te keren. 

Lezen is een basisbehoefte om mee te kunnen doen in onze complexe, digitale maatschappij. Een lage leesvaardigheid beperkt iemands mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Een kwart van alle vijftienjarigen in ons land heeft nu al een taalachterstand. Op termijn heeft dit grote gevolgen voor de economie, de gezondheid en het levensgeluk van onze bevolking. 

Recente rapporten en internationaal vergelijkingsonderzoek laten zien dat het niet goed gaat met het lezen in ons land. De kwaliteit gaat achteruit. De Leescoalitie, een groep van toonaangevende organisaties die lezen bevorderen, bundelde vijf jaar geleden de krachten en formuleerde de ambitie dat in 2025 geen enkel kind met een leesachterstand van school komt. En dat alle volwassenen voldoende taalvaardigheden hebben. Nu vijf jaar en vele inspanningen later constateren we dat er weliswaar veel bereikt is, maar het is niet genoeg. De infrastructuur die er nu ligt is fragiel en vraagt om veel meer verbinding met het onderwijs.  

De Leescoalitie vindt het daarom van belang dat er een ambitieus en breed gedragen leesbeleid komt voor alle leeftijden en schoolniveaus. Een ambitieus leesbeleid begint al bij hogere verwachtingen neerleggen van het leesniveau dat kinderen in het basisonderwijs moeten behalen. Zorg voor een rijke leesomgeving en een bibliotheek in elke school. Laat lesmethodes aansluiten bij de behoeftes van kinderen en jongeren, zodat lezen weer leuk wordt. Extra aandacht is nodig voor jongens in het onderwijs want hun leesniveau blijft achter bij de meiden. Ook voor het VMBO en MBO is apart leesbeleid nodig, want het aantal jongeren dat met een taalachterstand van school komt, is nog steeds veel te groot. De maatschappij heeft hen straks keihard nodig. 

Zowel voor kinderen en jongeren als voor volwassenen moet de vrijblijvendheid er echt af. Goed kunnen lezen behoeft structurele aandacht van iedereen. Van overheden tot werkgevers. Van lerarenopleidingen tot ouders en grootouders. Dan moet er wel overal plek zijn om laagdrempelig aan een basisvaardigheid als lezen te kunnen werken. De huidige economische malaise dwingt velen tot omscholing. Zaak is dat de vrijgemaakte middelen ook de kwetsbare groep van laaggeletterden weten te bereiken. En dat omscholingsprogramma’s ook geschikt worden gemaakt voor deze grote groep. 

Een leesvaardig Nederland overstijgt alle politieke tegenstellingen. Positief is dat alle betrokken partijen, van het ministerie tot adviesraden, het belang van goed lezen onderschrijven. Daarom is het nu tijd om samen in actie te komen. De Leescoalitie komt in het najaar met een uitgebreid manifest met aanbevelingen voor een betere leesvaardigheid. Daarmee beogen wij met het kabinet mee te denken en verschillende maatschappelijke partijen aan deze doelstelling te verbinden. We hopen natuurlijk eenzelfde ambitie terug te zien in het langverwachte Leesoffensief van het kabinet. De urgentie is er immers naar. 

De Leescoalitie: Gerlien van Dalen (Stichting Lezen), Geke van Velzen (Stichting Lezen en Schrijven), Aad Meinderts (Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum), Ilja Klink (KB Nationale Bibliotheek), Anton Kok (Vereniging Openbare Bibliotheken), Eveline Aendekerk (cpnb), Tiziano Perez (Nederlands Letterenfonds) (www.leescoalitie.nl)